🌐 HMPV ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ရောဂါသည် ဆောင်းရာသီနှင့် နွေဦးရာသီအစောပိုင်းတို့တွင် ဖြစ်ပွားလေ့ရှိသည့် အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကူးစက်ရောဂါဖြစ်သည်။ HMPV ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးသည် အဖြစ်များသော အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ဗိုင်းရပ်စ်အမျိုးအစားဖြစ်သည်။ ယခုမှစတင်တွေ့ရှိသော ဗိုင်းရပ်စ်အမျိုးအစားမဟုတ်ဘဲ (၂၀၀၁) ခုနှစ်ကတည်းကရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။
မည်သူမဆို ရောဂါပိုးဝင်‌ရောက်နိုင်ပြီး အများစုမှာ သာမန်အအေးမိ၊ တုပ်ကွေးလက္ခဏာမျှသာ ခံစားရနိုင်သည်။ သို့သော် ကလေးငယ်များနှင့် အသက် (၆၅) နှစ်အထက် သက်ကြီးရွယ်အိုများတွင် ပို၍အဖြစ်များပြီး ‌ရောဂါပိုမိုပြင်းထန်နိုင်သည်။
HMPV သည် အသက်ရှူလမ်းကြောင်းမှတစ်ဆင့် ကူးစက်နိုင်သော RNA ‌ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးဖြစ်ပြီး လူတစ်ဦးမှ တစ်ဦးထံသို့ အောက်ဖော်ပြပါနည်းလမ်းများဖြင့် ကူးစက်နိုင်သည်။

▶ ရောဂါပိုးရှိသူ နှာချေခြင်း၊ ချောင်းဆိုးခြင်းကြောင့် ထွက်လာသော အမှုန်ငယ်များနှင့် ထိတွေ့မှုရှိခြင်း (airborne droplets)
▶ ရောဂါပိုးရှိနေသော အရာဝတ္ထုပစ္စည်းများ၊ မျက်နှာပြင်များနှင့် ထိတွေ့မှုရှိခြင်း (Fomite transmission)
▶ ရောဂါပိုးရှိသူနှင့် အနီးကပ်ထိတွေ့မှုရှိခြင်း (direct contact) (ဥပမာ_လက်ဆွဲနှုတ်ဆက်ခြင်း၊ ပွေ့ဖက်ခြင်း၊ နမ်းရှုံ့ခြင်း)
🦠 ကိုဗစ်-၁၉ နှင့်ကွာခြားချက်

ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးနှစ်မျိုးစလုံးသည် အသက်ရှူလမ်းကြောင်းမှတစ်ဆင့် ကူးစက်သောကြောင့် ကူးစက်ပုံနည်းလမ်းများ တူညီနိုင်သည်။ သို့သော် ကိုဗစ်-၁၉ တွင် aerosol ဟုခေါ်သော သေးငယ်ပေါ့ပါးသည့် အမှုန်ငယ်များမှတစ်ဆင့် ကူးစက်နိုင်ပြီး ထိုအမှုန်ငယ်များသည် လေထဲတွင် ပို၍ကြာကြာနေနိုင်သကဲ့သို့ ပို၍ဝေးဝေးလည်း ပြန့်နိုင်သည်။ ထို့အပြင် ကိုဗစ်-၁၉တွင် ရောဂါလက္ခဏာမရှိသောသူများ (asymptomatic carriers) မှတစ်ဆင့်လည်းပျံ့နှံ့နိုင်သည်။

HMPVတွင်မူ များသောအားဖြင့် ရောဂါလက္ခဏာပြနေသူများမှတစ်ဆင့်သာ ပြန့်ပွားလေ့ရှိသည်။ ထို့ကြောင့် ကိုဗစ်-၁၉ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးသည် HMPV ထက် ပိုမိုလျင်မြန်များပြားစွာ ပြန့်ပွားနိုင်သည်။
📌 HMPV ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး ကူးစက်ခံရနိုင်ခြေများသူများ
▶ မွေးကင်းစ ကလေးငယ်များ
▶ အသက် (၅) နှစ်အောက် ကလေးငယ်များ
▶ အသက် (၆၅) နှစ်အထက် လူကြီးများ
▶ ပန်းနာရင်ကျပ်‌ရောဂါ (Asthma) နှင့် နာတာရှည် အဆုတ်ပွပန်းနာရောဂါ (COPD) ရှိသူများ
▶ ကိုယ်ခံအားကျဆင်းသောသူများ (ဥပမာ_အိတ်ချ်အိုင်ဗွီရောဂါ၊ ကင်ဆာရောဂါ၊ ခုခံအားဆိုင်ရာရောဂါများ၊ ကိုယ်ခံအားကျစေသော စတီးရွိုက်ကဲ့သို့သောဆေးများကို သောက်သုံးနေရသူများ)
ရောဂါလက္ခဏာများ
HMPV ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး ဝင်‌ရောက်ပြီးနောက် (၃)ရက် မှ (၆)ရက်အတွင်း ‌ရောဂါလက္ခဏာများစတင်ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်။
ဖြစ်ပေါ်နိုင်သော ရောဂါလက္ခဏာများမှာ သာမန်ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးလက္ခဏာများဖြစ်သော ချောင်းဆိုးခြင်း၊ နှာချေခြင်း၊ နှာရည်ကျခြင်း၊ ဖျားခြင်း၊ လည်ပင်းနာခြင်း၊ ပျို့ခြင်း၊ အန်ခြင်း၊ ဝမ်းသွားခြင်း တို့ဖြစ်ကြပြီး ပုံမှန်အားဖြင့် (၂)ရက် မှ (၅)ရက်အတွင်း သက်သာနိုင်သည်။
သို့သော် ကိုယ်ခံအားနည်းသူများတွင် ရောဂါလက္ခဏာများမှာ အောက်ပါအတိုင်း ပိုမိုပြင်းထန်လာနိုင်သည်။
▶ အသက်ရှူကျပ်ခြင်း
▶ မောခြင်း
▶ အသက်ရှူရခက်ခဲခြင်း
▶ အသက်ရှူလျှင် တရွှီရွှီမြည်ခြင်း
▶ နုံးနယ်ခြင်း

အပိုင်း(၂) ဆက်ရန်
#updatenews#cllhealth #careforlifeandlongevity
#hmpv #virus #stayhealthy #protectyourself